هندسه پیچیده قهرمان اصغر فرهادی - تور ایتالیا ارزان

اعتماد در ادامه نوشت: جایی که از گدار و فدریکو فلینی و کیارستمی گرفته تا تارانتینو و آکیراکوروساوا و بسیاری از نیک نام ترین فیلمسازان فرصت عرضه آثارشان را به دست آورده اند. جشنواره ای که صرفا یک رویداد هنری نیست بلکه محلی برای تبادل نظرات فرهنگی، هنری و گاهی سیاسی هم بوده است.

البته که جشنواره کن امسال به دلیل محدودیت های کرونایی در زمان تعیین هر ساله (21 اردیبهشت تا اول خرداد) برگزار نشد به هر روی با دو ماه تاخیر امسال هم همچون سال های گذشته شاهد حضور فیلمسازان سرشناس و نام آور زیادی با نگرش های فکری و زاویه نگاه های متفاوت در این گردهمایی باشکوه هستیم؛ سینماگرانی که با نمایش فیلم شان در این رویداد ضمن به اشتراک گذاشتن تجربیات حرفه ای خود، از دغدغه ها و تفکرات شان با مردم جهان سخن می گویند. فیلمسازانی نظیر لئو کارکس با فیلم آنت، نانی مورتی سه طبقه، وس اندرسون گزارش فرانسوی تا پل ورهوفن با بندتا، میا هانسن-لاو جزیره برگمن و اصغر فرهادی قهرمان.

هیات داوران چه کسانی هستند؟

24 فیلم بخش رقابتی جشنواره امسال برای کسب نخل طلا از طریق گروهی از هنرمندان به داوری گذاشته می شود که ترکیب آن ها را بیشتر خانم ها تشکیل می دهند؛ شاید همین نکته خود باعث غیرقابل پیش بینی بودن جایزه این دوره جشنواره باشد.

میلن فارمر خواننده و بازیگر کانادایی- فرانسوی، مگی جیلنهال بازیگر، تهیه کننده، فیلمنامه نویس و کارگران اهل امریکا، متی دیوپ کارگردان و بازیگر فرانسوی- سنگالی، جسیکا هاسنر کارگردان، تهیه کننده و فیلمنامه نویس اتریشی، ملانی لورن بازیگر، کارگردان و فیلمنامه نویس فرانسوی، کلبر مندونسا فیلیو فیلمساز برزیلی، طاهر رحیم بازیگر فرانسوی و سانگ کانگ- هو بازیگر اهل کشور کره جنوبی با ریاست هیات داوران اسپایک لی کارگردان امریکایی فیلم های بخش مسابقه را داوری می کنند.

تا به امروز چه فیلم هایی با استقبال روبرو شدند؟

تا این لحظه از برگزاری جشنواره فیلم هایی که بیشترین توجه ها را به خود جلب کرده اند گزارش فرانسوی تازهترین ساخته وس اندرسون کارگردان امریکایی بوده که تحسین های زیادی را بعد از نمایش فیلم در سالن داشته. بیل موری، تیموتی شالامی، آدرین برودی، اوون ویلسون، تیلدا سوئینتون، استیفان پارک و بنسیو دل تورو از بازیگران این فیلم هستند که در سالن لومیر کاخ جشنواره حضور داشتند.

همچنین محمد حقیقت در وب سایت سینما سینما نوشته: در سالن دوبوسی برای منتقدین درخشان ترین فیلم مسابقه تا به این لحظه نشان داده شد. این فیلم به نام تیتان (Titane) ساخته خانم ژولیا دوکورنو، از فرانسه به حق شایسته نخل طلای جشنواره امسال است. تیتان یک شوک شدید به جشنواره و تماشاگران آن وارد و همه را از خواب بیدار کرد. فیلم روز پرچم ساخته تازه شان پن و آنت لئو کارس، ماشین مرا به کارگردانی ریوسوکی هاماگوچی فیلم تازه مت دیمون یعنی استیل واتر اقبال بالایی در پی داشتند.

هر فیلم کشف تازهی برای فیلمساز است

اما بالاخره بعد از گذشت چند روز از جشنواره، سه شنبه بعدازظهر فیلم اصغر فرهادی قهرمان اولین نمایشش را در سالن گرند لومیر کاخ جشنواره تجربه کرد که با استقبال خوبی از جانب حضار روبرو شد. فرهادی و گروهش پیش از نمایش روی فرش قرمز قرار گرفتند و این کارگردان در گفت وگویی کوتاه روی فرش قرمز درباره برگزاری این رویداد هنری در شرایط کرونایی گفت: باورم نمی شود که این جشنواره در حال برگزاری است و از مسوولان جشنواره کن برای مهیا کردن شرایط برگزاری جشنواره، تشکر می کنم.

این کارگردان در ادامه گفت: با وجود اینکه همه آثار فیلمساز در یک راستا مشابه هستند، اما هر فیلم کشف تازهی است و زوایایی را که شاید در دیگر فیلم ها به آن کمتر پرداخته شده برجسته می کند و ادعا می شود که فیلمساز باید فیلم به فیلم، عمیق تر شود.

او همچنین هدف از ساخت فیلم قهرمان را در درجه اول تعریف یک قصه خوب برشمرد که مخاطب را خسته نکند و این موضوع را مهم ترین هدف در قدم اول دانست. در همین مرنام فرش قرمز سارینا فرهادی (بازیگر و دختر اصغر فرهادی) و هایده صفی یاری (تدوینگر) امیر تازهی بازیگر نقش اصلی فیلم قهرمان هم حضور داشتند. تازهی تجربه کار با اصغر فرهادی را فوق العاده توصیف کرده و گفته: مهم تر از فراگرفتن هنر از ایشان، اخلاق و انسانیت را از آقای فرهادی یاد گرفتم. این بازیگر درباره تجربه حضور روی فرش قرمز جشنواره کن هم گفت: بسیار لذت بخش و باعت افتخار است که با فیلم آقای فرهادی در این جشنواره شرکت می کنم.

نشست خبری فیلم قهرمان

اما نهمین روز جشنواره فیلم کن با دومین نمایش فیلم قهرمان و برگزاری مرنام فوتوکال و نشست خبری این فیلم پیگیری شد. اصغر فرهادی به همراه امیر تازهی و الکساندر ماله-گی تهیه کننده فرانسوی فیلم قهرمان در نشست خبری فیلمش در هفتاد و چهارمین جشنواره فیلم کن شرکت کرد.

این کارگردان با بیان اینکه در فیلمسازی خود در پی بهبود چیزی در جهان است درباره هدفش از ساخت فیلم توضیح داد: هرکس تعریف خود را دارد و هدف خاص من این است که فرزندم و فرزند دیگری بتواند آزادانه در جامعه پرسش کند. اگر روزی در جهانی، بدون تابو و پرسش های ممنوعه باشیم، آنگاه احساس می کنم در آغاز یک تغییر واقعی قرار داریم.

همچنین ایسنا به نقل از ددلاین از فرهادی توضیح داد: در ایران فرد حاضر است همه چیز را از دست بدهد تا آبرویش و تصویری که جامعه از شما دارد را حفظ کند. آرامش و احساس اعتماد به نفس ناشی از دانستن اینکه شما از معروفیت خوبی برخوردار هستید، به حدی است که برای حفظ آن، درنهایت به یک زندگی متزلزل در مورد زندگی خود خواهید رسید که متفاوت از تصویری است که از آن استفاده می کنید.

شبکه های اجتماعی یکی از موضوعات اصلی فیلم قهرمان است که اصغر فرهادی در این باره گفت: این تنها یکی از جنبه های داستان است و فقط به دلیل اینکه رسانه در بین جوانان ایران در حال حاضر در همه جا حضور دارد و مقایسه ای است بین نحوه رفتار مردم در آن بستر مجازی و در جامعه واقعی ایرانی.

اصغر فرهادی همچنین اضافه کرد که ترجیح می دهد در فیلم هایش به صورت مستقیم و صریح درباره مسائل سیاسی صحبت نکند و در عوض با فیلمش به بررسی و مطالعه جامعه بپردازد و اجازه دهد مردم خودشان از فیلم نتیجه گیری کنند. سیستم ها می خواهند همه چیز را درست و غلط، سیاه و سفید ارایه دهند، اما وقتی در جامعه زندگی می کنیم می بینیم که چیزی که برای یک شخص خوب است برای دیگری خوب نیست، هر شخص باید بتواند خودش درست یا غلط را قضاوت کند و تشخیص دهد درست یا غلط برایش چیست.

همچنین در بخشی از نشست، اصغر فرهادی جملات سیاسی جنجالی منتسب به خود در مصاحبه با پایگاه خبری ورایتی را تکذیب کرد و گفت: آن جملات تصور مصاحبه کننده ای بود که صحبت های من را ترجمه کرد. مردم خارج از ایران فکر می کنند در ایران فضای مجازی وجود ندارد، من گفتم از آنجایی که فضای بسته برای ابراز نظرات در ایران وجود دارد از این جهت مردم از فضای مجازی استفاده بیشتری می کنند.

واکنش منتقدان به فیلم اصغر فرهادی

پس از نمایش فیلم فرهادی در همان روز ابتدایی بازخورد منتقدان متفاوت بوده؛ برخی آن را بهترین فیلم این کارگردان از زمان ساخت جدایی توصیف کردند و برخی هم این نظر را ندارند.

سه روزنامه فرانسوی لوموند، لوفیگارو و لیبراسیون دقایقی بعد از اولین نمایش فیلم به تحلیل فیلم قهرمان پرداختند. لوموند نوشت: قهرمان فرهادی بازگشتی چشمگیر به هندسه پیچیده روابط اجتماعی است که از وی ژگی های ممتاز سینمای اوست.

این نشریه در ادامه آورده: داستان فیلم این بار در شیراز اتفاق می افتد و به همین دلیل تار و پود روابط اجتماعی و مصایب زنان و مردان فیلم متفاوت با فیلم درباره الی و جدایی است. لو فیگارو آورده: فرهادی به اوج و قدرت کار های اولش بازگشته است. او با اینکه ساخت چند فیلم را در کشور های اروپایی تجربه کرده ولی در ساخت فیلم در کشورش پیروز تر است. لیبراسیون هم نوشته: فرهادی همچنان در فیلم هایش نگاه تلخ و نقادانه دارد.

ایسنا از مجله ایندی وایر به نوشته دوید ارلیش آورده: این فیلم به اندازه جدایی غیرقابل پیش بینی و غم انگیز است. ملودرام اجتماعی فرهادی با پیش بینی های سرراستی آغاز می شود که لایه به لایه با پیشروی داستان رو می شوند، در حالی که بحران اخلاقی اصلی در عمق داستان آشکار می شود. فرهادی ساده ترین فیلم خود را پس از آغاز پیروزیت بین المللی اش در حدود یک دهه پیش ساخته است، اما در عین حال می توان آن را چند وجهی ترین و همچنین بهترین فیلم او از زمان جدایی دانست.

لی مارشال منتقد نشریه اسکرین هم در یادداشتی درباره کننده سینمای ایران در بخش رقابتی کن آورده است: در عصر رسانه های اجتماعی، قهرمان واقعی بودن چگونه است؟ اگر می دانید کار درست را انجام داده اید آیا می توان حقیقت را پیچاند و با نقش بازی کردن دیگران را متقاعد کرد که شما یک نابغه هستید؟ اگر دفاع از حیثیت آنان به معنای بی آبرو کردن دیگری باشد، چه می کنید؟ اصغر فرهادی کارگردانی ایرانی در درام تازهش این موضوعات و دیگر پرسش های اخلاقی را گنجانده است، درامی به واقع قدرتمند که با بازی چشمگیر و مرکزی امیر تازهی در نقش اصلی (رحیم) همراه شده است.

قهرمان بار دیگر ثابت کرد که گرچه فرهادی یک نویسنده و کارگردانی مستعد برای ملودرام های پیچیده درباره مسائل اخلاقی و احساسی است، آثاری که او در ایران می سازد همیشه غنی تر هستند.

فیلم قبلی فرهادی در کن با نام همه می دانند، به رغم ستاره های بازیگر که در اسپانیا ساخته شده به ندرت دارای ظرافت های دراماتیک هوشمندی اخلاقی است که در فیلم درباره الی، جدایی و فروشنده می بینیم. می توان همه داستان های فرهادی را برداشت و آن ها را تقریبا در همه جای دیگر جهان بازسازی کرد و این موضوع به ویژه درباره فیلم قهرمان صدق می کند و داستان آن را می توان در جایی دیگر مثل امریکا هم دوباره ساخت. اما فیلم ها تنها داستان نیستند و قهرمان بخش قابل توجهی از قدرت خود را از شیراز و جامعه ایرانی دریافت می کند.

محمد حقیقت در سایت سینما سینما نوشت: فیلم قهرمان، فیلمبرداری خوب و بازی های قابل قبول ارایه داده است و در پایان نمایش اول این فیلم تماشاگران بسیار از فیلم استقبال کردند، این فیلم همچنان از پیچش های سناریونویسی جذابی برخوردار است. اما حیف که کمی کشدار و پرحرف است و بیش از حد کارگردان و سناریست مایل بوده اطلاعات به تماشاگر بدهند و کمی فیلم کشدار جلوه می کند و چه حیف! اما در مجموع از دو فیلم قبلی آقای اصغر فرهادی پیروز تر عمل کرده و قابل لمس تر است. حال باید از فردا منتظر نظرات منتقدین اروپایی و ... باشیم.

پیتر بردشاو منتقد گاردین با دادن سه ستاره از 5 ستاره به فیلم قهرمان از آن به نام فیلمی با داستانی درباره شبکه ای درهم تنیده یاد می کند و فیلم را همان قدر ناخوشایند می داند که زندگی واقعی این گونه است. او همچنین از بازی هوشمندانه و ظریف امیر تازهی در نقش رحیم تمجید می کند، اما به طور کل قهرمان را راضی کننده نمی داند.

نمایش فیلم ها بدون فاصله گذاری

از فیلم فرهادی که بگذریم برای قرار گرفتن در فضای جشنواره با غلامرضا موسوی از تهیه کنندگان سینما که امسال در محل برگزاری جشنواره کن حضور دارد تماس گرفتیم.

او می گوید: اساسا امسال حدود 40 درصد کسانی که هرساله به کن می آیند، به جشنواره نیامده اند، اما برگزار کنندگان جشنواره سعی کرده اند همچنان تشریفات کن را که مثال زدنی است حفظ کنند و اجازه ندهند کرونا تشریفات و زرق و برق جشنواره را به چالش بکشد. به گفته موسوی هوا به خاطر فصل تابستان به شدت گرم و شرجی است و همین باعث شده تا اهالی سینما کمتر در خارج از سالن ها دیده شوند.

او همچنین توضیح می دهد که برگزار کنندگان کن در تعامل با دولت فرانسه برای شرکت کنندگان تسهیلات مسافرتی قائل شدند، از جمله شرط تزریق واکسن را حدف و به جای آن تست 48 ساعته را جایگزین کرده اند، پلیس فرانسه هم برای میهمانان جشنواره تسهیلات ورود قائل شده است. سالن ها، در صورت درخواست بلیت از طریق تماشاگران کاملا تکمیل است و هیچ گونه فاصله گذاری در سالن ها رعایت نمی شود.

او در عین حال توضیح می دهد: امسال تماشاگران فرش قرمز، به روایتی افزایش سه برابری دارد. این گروه بخشی سینه فیل هستند و بقیه مسافران کن که برای تعطیلات تابستانی به این شهر می آیند و به همین جهت بازار امضا و عکس با هنرمندان حسابی گرم است.

از موسوی درباره رونق بازار جشنواره می پرسیم: امسال بازار جشنواره خلوت است و به طور فیزیکی از بازار استقبال خوبی نشده، از ایران هم فقط شرکت آریا انیمیشن حضور دارد. این تهیه کننده با تکمیل صحبت هایش درباره هفتاد و چهارمین جشنواره فیلم کن می گوید: به خاطر کرونا و جلوگیری از صف های طویل، برای ورود به سالن ها بلیت را باید اینترنتی رزرو کرد.

با این همه هنگام ورود به سالن ها، صف های نسبتا طویل تشکیل می شود. سالن ها هم همان گونه که گفتم مملو از تماشاگر است و هیچ فاصله ای، ظاهرا به خاطر تست های 48 ساعته رعایت نمی شود. به این نکته اشاره کنیم که هفتاد و چهارمین دوره جشنواره کن از 6 جولای (15 تیر) در شهر ساحلی کن آغاز به کار کرده و برپایی آن تا 17 جولای (26 تیر) ادامه دارد.