خبرنگاران الم ترانی، جشنی برای ادای تکلیف و تکریم روزه اولی ها - تور ایتالیا ارزان

تاریخ، پیشینه و به بیان ساده تر اگر نگویم عامیانه تر، سن و سال آئین و کنش های آیین مند با کتاب قطور تاریخ تمدن بشر یکسان و هم تراز است. در حقیقت در طول شکل گیری و تکوینِ فرهنگ و تمدن بشر از نخستین گام های پیمایش راستا توسعه و پیشرفت، خرده فرهنگ ها و در ادامه کنش های فرهنگی و رفتارهای آیینی، بخشی جدایی ناپذیر از نحوه زیست و زندگی انسان در تواتر تاریخ بوده است.

با شکل گیری مفهوم پژوهش و صندلی نگاه های علمی و آکادمیک در حوزه شکل گیری و تکوین مفهوم فرهنگ و تمدن که یکی از اصلی ترین انگاره های آن بر مفهوم دین پایدار است، ثابت شده شکل گیری رفتارهای آئینی و کنش مند دینی ریشه ای عمیق در نخستین گام های بشر در حوزه شکل دهی فرهنگ و تمدن در قالب خرده فرهنگ های آیینی داشته است.

به همین سبب با ظهور و بروز ادیان و آموزه های خداوند در قالب وحی و سخنان رسولان راهنمایی بخشش برای تبیین راستا سعادت و رستگاری انسان ها، در اغلب مناسک دینی، شاهد رفتار آئین مند از سوی مردمان دین باور در طول تاریخ بشر بوده ایم.

ایران به عنوان یکی از کشورهای شکل دهنده تمدن دنیای دارای یکی از غنی ترین رفتارهای آیین مند در تمامی مناسبت های ملی و مذهبی است. حتی پیش از شکل گیری مفاهیم ملی و مذهبی، با مداقه در رفتارها و کنش های منطبق با نحوه زیست نیاکان و پیشینیان مان در این سرزمین پهناور و گسترده به ویژه در ارتباط با مفهوم طبیعت و ستایش پروردگار شاهد کنش های آیینی و شکل گیری خرده فرهنگ های آیین مند بودیم.

به گونه ای که در گران سنگ ترین کتاب های تاریخ تمدن دنیا نیز می توان ریشه رفتارهای آیینی بیش از پنج هزار ساله (تا 6 هزار سال) را در رفتار ایرانیان آیین مند به خوبی رصد کرد.

تطبیق آیین ها و رفتارهای آیین مند ایرانیان همزمان با پذیرش اسلام

هم زمان با ورود اسلام و پذیرش این دین راهنماییگر و مبین توسط ایرانیان، بسیاری رفتارهای آیینی با رویکرد مذهبی راه خود را به سمت باورها و بنیان های آداب، رسوم و شعائر دین مبین اسلام در زیست ایرانیان باز کرد. به گونه ای که غنی ترین تجلی آن رفتارهای آیینی را می توان در دو ماه محرم و رمضان به عنوان ماه های بسیار مهم برای مسلمانان و شیعیان به خوبی مشاهده کرد.

رمضان 1400 خورشیدی مطابق با 1442 قمری دومین سالی است که ایرانیان همسو با تمام مسلمانان دنیا روزه خود را در سایه ویروس کرونا به افطار می رسانند. این بحران، بخش مهمی از رفتارهای آیینی مردمان مسلمان ایران زمین در این ماه را دست خوش تغییر کرد.

شاید مهم ترین آن ها آیین های مرتبط با پهن کردن سفره های نذری و سفره های افطاری برای اقوام، خانواده، دوستان و نیازمندان است. همچنین مفهوم صله رحم نیز در سایه قرنطینه خانگی فصلی دیگر از آیین های ایرانیان باورمند به سیر و سلوک عارفانه ماه صیام را دست خوش تغییر قرار داد.

اما تعدد و تکثر و آیین های مرتبط با ماه رمضان آن چنان زیاد است که با فروکاست تعدادی از آن ها شاهد پررنگ شدن بعضی دیگر هستیم. بعضی دیگر که در سلسله گزارش هایی در ایام ماه مبارک رمضان به بازتاب آن ها می پردازیم به آن دست از رفتارهای آیینی اختصاص دارد که این روزها در سایه خانه نشینی و قرنطینه خانگی می تواند رهیافتی برای بهره بردن از فرصت و زمانی باشد که مؤمنان روزه دار این بار فصلی از لحظات و دقایق حاضر در منزل خود و پای سفره های سحری و افطار را با همان کنش های آیین مندی گره بزنند که پیش از این پدران و مادران و نیاکانمان بر آن نمط پایدار بودند.

در این سلسله گزارش ها در کنار رصد آیین ها به بازتاب آن دسته از آیین های نمایشی ماه رمضان خواهیم پرداخت که امکان انجام آن، امروز نیز توسط خانواده ها در محیط خانوادگی شان مقدور باشد.

تکریم و تشویق روزه اولی ها در الم ترانی

ماه رمضان که از آن به عنوان ماه میهمانی خدا یاد می گردد فرصتی برای بازتاب حق بندگی نسبت به خالق مطلق و شکرگزاری نعمات او به شمار می رود. در این میان به واسطه قدمت فرهنگ کهن ایرانیان و سابقه تاریخی تمدن ساز کشورمان بسیاری آیین های نمایشی، خرده فرهنگ ها و رفتارهای منشعب از آموزه های دینی را می توان به وضوح مشاهده کرد.

اتحاد، همدلی، مشارکت و تعاون از مهمترین کلیدواژه های ایرانیان در تاریخ همواره پر افتخار مردمان این دیار در بطن رفتارهای آیینی و اجتماعی به شمار می رفته است. بی شک تجلی درخشان این کلید واژه ها در رفتار اجتماعی و زندگی مردمان کشورمان را در بعضی از ایام و مناسبت های مذهبی مانند ماه مبارک رمضان بیشتر می توان رصد کرد.

استان مرکزی به عنوان یکی از استان های فلات مرکزی ایران دارای سابقه و پیشینه درخشانی در حوزه تمدنی و رفتارهای آیینی کهن آمیخته با نام ایران و ایرانی است. همراهی مردمان این استان و شهرستان های آن همسو با ماه میهمانی خدا جلوه های نابی از همدلی مسلمانان را در آیین های عبادی و رفتارهای نمایشی منشعب از مبانی مذهبی، آیینی و دینی به رخ می کشد.

آیین نمایشی الم ترانی یکی از مراسم کهن در راستای بازتاب رفتار مذهبی آمیخته با سنت مردمان استان مرکزی به ویژه شهرستان ساوه است. این آیین به ویژه در نیمه دوم ماه رمضان یعنی از شانزدهم تا بیست وهفتم آن با همراهی نوجوانان و جوانانی تازه مکلف برگزار می گردد.

هوشنگ جاوید در کتاب آیین ها و رفتارهای نمایشی ایرانیان در ماه رمضان درباره مراسم الم ترانی آورده است: تعداد شرکت نمایندگان در این سنت که بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء برگزار می گردد حدود 10 نفر است که با اجتماع مقابل خانه های همسایگان و آشنایان به اجرای این برنامه می پردازند.

شرکت نمایندگان، هم صدا با هم اشعاری سر می دهند و در ادامه نام یکی از فرزندان آن خانه ای که در مقابل آن تجمع نموده اند را به نیکی صدا می زنند و با ذکر این گفته الم ترانیت می دهیم، ماه رمضانیت می دهیم و یا ثواب یا جواب برای دریافت انعام از صاحب آن خانه به انتظار می ایستند. در این مرحله صاحب خانه با خوشرویی، گشاده دستی، تقدیم شیرینی و تنقلات از شرکت نمایندگان در این مراسم به گرمی پذیرایی می نماید.

در بعضی مواقع در این مرحله از برنامه الم ترانی ممکن است که جوانی از منزل صاحبخانه با رفتن به پشت بام و ریختن ظرف آب روی شرکت نمایندگان، اقدام به شیرین کاری کند.

بعد از این افراد به در منازل بقیه افراد فامیل یا همسایه محله خود رفته و این برنامه را تکرار می نمایند و تا پاسی از شب به اجرای مراسم الم ترانی می پردازند.