بازی و اسباب بازی جزئی جدایی ناپذیر از میراث ملموس و ناملموس است - تور ایتالیا ارزان

حدود دو هفته پیش خبری مبنی بر رمزگشایی و فراوری اسباب بازی باستانی شهر سوخته برای نخستین بار به وسیله سام جلوه (میثم جلوه مقدم) پژوهشگر منتشر شد، بازسازی نسخه هیجان انگیز بازی فکری محبوب مردمان جنوب شرق ایران باستان در عصر مفرغ که به چهار هزار و 600 سال پیش بر می گردد.

نسخه اصلی این بازی باستانی از گور شماره 731 در قبرستان باستانی شهر سوخته سیستان کشف که از روی آن چند نسخه محدود آن به فراوری رسیده است؛ یک نسخه از این بازی به وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اهدا شده و نسخه های دیگر این بازی در اختیار موزه ملی ایران، پژوهشگاه میراث فرهنگی و موزه های این استان و شهر سوخته است.

مهدیه بُد درباره اهمیت بازی ها و اسباب بازی ها در فرهنگ و تمدن باستانی ایران گفت: بازی و اسباب بازی جزئی جدایی ناپذیر از میراث ملموس و ناملموس ماست، در سالهای گذشته بعضی بازی ها و اسباب بازی های باستانی در طرح های پژوهش و کاوش پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری رمزگشایی شده است اما برای کاربردی سازی آن متولیان این حوزه از بخش دولتی و خصوصی باید بیایند تا این بازی ها و ابزارهای آن را احیا و بازسازی و کاربردی نمایند.

معاون فناوری و کاربردی سازی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به کشف ابزارهای بازی در کاوش های شهر سوخته اشاره نمود و گفت: پس از کاوش ها، بعضی بازی ها شناسایی و طراحی و بعضی هم محدود فراوری شده اند و اما هنوز سفارشی سازی نشده اند، اما تعدادی هم فقط ماکت سازی شده اند، اما جامعه هیچ کدام از این بازی ها را نمی شناسد، رسانه ها باید یاری نمایند تا جامعه با هنر نیاکان و گذشتگان ما در حوزه تفریح و بازی آشنا گردد بعد به معرفی محصولات کاربردی هم بپردازد. استارتاپ ها و دانش بنیان ها برای کاربردی سازی پژوهش ها و کاوش ها در زمینه بازی های باستانی می توانند یاری نمایند.

وی اضافه کرد: در دو سال اخیر بعضی بازی های مختلف طراحی و فراوری شده که محتوای میراث فرهنگی دارد، بازی هایی که بچه ها را با ظرافت خاص و غیرمستقیم در محیط میراثی قرار می دهد، بچه ها در این بازی ها مثلا با گلاب گیری کاشان یا معماری تخت جمشید، اسامی اساطیر و شخصیت های شاهنامه، تاریخچه فرش بافی و سفالگری آشنا می شوند، اما مشکل اینجاست که این بازی ها باید فراگیر و عمومی سازی گردد و در دسترس قرار بگیرد.

بُد اعلام کرد: در بسیاری از موزه های دنیا حتی برای جذب مخاطب بیرون موزه سناریو و بازی طراحی می نمایند، اتفاقا ورود به موزه را برنده شدن در یک بازی از پیش طراحی شده قرار می دهند، حتی فکر کردن به این ایده ها هم برای مخاطب مجذوب کننده است، کلی رویداد هیجان انگیز و کلی مخاطب جذب می نمایند، تعداد زیادی استارتاپ وارد رقابت ایده پردازی می شوند که قطعا چرخه اقتصاد دیجیتال و اقتصاد فرهنگ را هم به حرکت در می آورد.

معاون فناوری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با تاکید بر ضرورت مخاطب شناسی در موزه داری و میراث فرهنگی شرح داد: اتفاقا وقتی بچه ها مخاطب موزه و میراث فرهنگی باشند باید مجذوب کنندهیت هنگام ورود و مجذوب کنندهیت بعد از خروج آنها از موزه را ارزیابی کنیم، آیا الان بچه های ما بعد از خروج از موزه هیجان زده هستند و درباره آثار و خاطرات خود از موزه چند روز حرف می زنند؟ نه اصلا؛ اتفاقا انگار در موزه روز خسته نماینده ای داشتند، پس نتیجه اینکه خطا از ماست که میراث را به دنیا فناوری پیوند نزدیم.

بُد بر اهمیت حفظ و معرفی بنیان های هویتی جامعه تاکید نمود و گفت: نسلی که اکنون با آن روبرو هستیم کنجکاوتر، باهوش تر، پرسشگرتر و منطقی تر از همه ادوار نسلی جامعه ما است، اگر پاسخ بگیرد که چرا باید بماند و وطنش را محافظت کند و بسازد قطعا جبهه اول حفاظت از میهن است و قطعا می ماند. البته ما به جز مهاجرت فیزیکی و مرز جغرافیایی با چالش احساس غریبگی با فرهنگ و هویت ایرانی هم مواجهیم، کوچکترین کاری که بتواند میراث ملموس و ناملموس کشورمان را به بچه ها و نوجوانان درست و مجذوب کننده معرفی کند، باعث خواهد شد تا حفاظت از هویت ملی ما تا چندین نسل و چندین قرن تضمین گردد.

بُد گفت: اگر کمی خلاقیت همراه با تصویرسازی و مستندسازی، چاشنی فعالیت های سنگین حوزه میراث مانند کاوش های باستانی بکنیم، داستان تغییر می نماید، ما در روایتگری مشکل داریم، اگر بتوانیم بازی تعریف کنیم، قصه پردازی کنیم حتی یک کاوش باستانی در یک گور تاریخی برای همه، حتی بچه ها مجذوب کننده خواهد بود، منتهی ما فقط سراغ داده و تحلیل و ستانده برای مخاطب نخبه دانشگاهی می رویم فقط به مقاله های علمی، پژوهشی، سخنرانی و کنفرانس فکر می کنیم و معمولا کاوش ها در همان لایه باقی می ماند و بعد گله می کنیم چرا بچه ها ما شهر سوخته را نمی شناسند، چرا نمی دانند چغازنبیل و سازه های آبی شوشتر و نقش رستم کجاست، آیین های دینی و اجتماعی و فرهنگی ما چه کاربردها و آثاری داشتند.

معاون فناوری و کاربردی سازی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تاکید نمود: باید رویکردها و تفکرات دو دهه پیش درباره معرفی میراث فرهنگی را کنار بگذاریم، الان عصر هوش مصنوعی و متاورس است، دیگر با انیمیشن های سیاه و سفید دو بعدی نمیتوان بچه ها را جذب کرد، طراحی و فراوری محتوای دیجیتال و کاربردی مجذوب کننده که هر لحظه هم در حال تغییر و تحول است، باید وارد حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شوند، گروه هدف اول هم باید بچه ها و نوجوانان باشند، قطعا فناوری به معرفی پیشینه سرزمین و هنر نیاکان ما به نسل تازه و حفظ میراث برای نسل های آینده یاری می نماید.

بُد گفت: اگر جامعه این همه شگفتی و اعجاز را که در کاوش های باستانی است -که گاها به علت ماموریت که ما می رویم، می بینیم- از نزدیک ببیند، اینکه نیاکان ما چه هنری و مهارتی در زیست اجتماعی و فرهنگی داشتند، چگونه بلد بودند خود را با طبیعت خشن و سخت پیرامون خود وفق دهند و تمدن خلق نمایند، اینکه با هنر خلاق خود چگونه سرآمد تاریخ بشری بودند، و اکنون این داشته های ارزشمند به آنها به ارث رسیده است، احساس غرور می نمایند، حالشان خوب خواهد شد، به راحتی از این سرزمین دل نمی نمایند که بروند، اتفاقا محکم و پایدار در برابر تخریب آثار تاریخی و محیط زیستی ایستادگی می نمایند.

معاون فناوری و کاربردی سازی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تاکید نمود: همه کوشش ما این است که در کنار پژوهشگران و اساتید دانشگاه و مرمتگران که نخبگان این حوزه هستند و در پژوهشگاه فعالیت می نمایند، فعالان حوزه فناوری و استارتاپ ها هم به سمت حوزه میراث فرهنگی و گردشگری جذب شوند؛ وقتی محصولی خلاق و فناورانه در حوزه میراث فرهنگی فراوری می گردد به دنیایان و به مردم خودمان یادآوری خواهد شد ما کهن ترین تمدن دنیایم البته آنان که در دنیا باید بدانند، می دانند، گاهی سر تعظیم فرود می آورند گاهی هم سکوت می نمایند، اما جرات انکار ندارند، ما باید تکلیف را با خودمان تعیین کنیم که این شکوه و افتخار را هرگز فراموش نکنیم و جلوی تخریب آن را بگیریم.