سی وسومین نشست آینه بندان در کافه کتاب انتشارات سوره مهر برگزار شد - تور ایتالیا ارزان

به گزارش گروه فرهنگی خبرنگاران، دفتر داستان مرکز آفرینش های ادبی حوزه هنری، سی وسومین نشست آینه بندان را برای نقدوبررسی مجموعه داستان کوتاه کوچ اصوات با حضور منتقدان محمدکاظم مزینانی و محمدرضا شرفی خبوشان و محمدحسن جمشیدی نویسنده و علی الله سلیمی مجری کارشناس در کافه کتاب انتشارات سوره مهر در خیابان سمیه سمیه برگزار کرد.

علی الله سلیمی نویسنده و منتقد داستانی در ابتدای نشست با یادآوری اینکه داستان های این مجموعه در عین مستقل بودن گاهی بهم پیوستگی هایی دارد و شاعر بودن نویسنده در نثر و فضای داستانی رد پای خودش را گذاشته است، گفت: ما با نویسنده ای روبرو هستیم که پایبندی چندانی به قواعد داستانی ندارد و می خواهد نگاه خودش را داشته باشد.

محمدکاظم مزینانی کوچ اصوات را اثری خاص دانست و تاکید کرد که نباید این داستان ها را تنها از دریجه داستان نویسی بررسی کرد و نوشتن داستان برای کسی که شاعری می داند کار بسیار دشواری است. او در ادامه با بیان اینکه در کتاب 321 بار کلمه صدا تکرار شده و اولین مجموعه داستانی است که انقدر هماهنگ است و نویسنده سعی کرده حول یک موضوع بنویسد. او در همه داستان ها از واژه صدا استفاده کرده است که می دانیم اصالت و معنایی شاعرانه دارد. وقتی از صدا حرف می زنیم منظور صدای شخصیت ها نیست، بلکه نویسنده وظیفه خودش دانسته است که صدا ها را کشف کند.

این نویسنده در ادامه گفت: در این مجموعه یک داستان رئال وجود دارد بقیه بین شعر و داستان هستند. نمی خواهم از منظر پیرنگ و اوج و فرود و ... وارد بحث درباره این مجموعه شوم، چون خواننده نباید توقع داستان مدرن و پست مدرن را از این مجموعه داشته باشد.

محمدرضا شرفی خبوشان صحبت های خود را با تعریف روایت در داستان آغاز کرد و گفت: روایت با تغییر آغاز می شود و ما این روایت را در از بدو تولد در زندگی خود و اطراف می بینیم. داستان از جایی آغاز آغاز می شود که روایت ریزتر و دقیق تر با وجود عامل یا فردی در زمان و مکانی توصیف می شود. اگر کسی شیفته داستانی می شود یعنی شیفته این چهار عامل شده است. این چهار عامل تفاوت بین شعر و داستان را معین می کند و اینکه مخاطب انتخاب کند شعر بخواند یا داستان.

او افزود: شاعرانی هم بوده اند که این چهار عنصر را به نظم درآورده اند و در قالب شعر داستان گفته اند مانند فردوسی که زیبایی های شعر را به خدمت گرفته است تا این چهار عنصر را پیش ببرد که ما اسمش را گذاشته ایم داستان های منظوم و داستان سرایی. بسیاری از داستان های این مجموعه هم داستان سرایی هستند، به این معنا که چهار عنصر رخداد، عامل، زمان و مکان به صنایع ادبی شعر اضافه شده است؛ بنابراین اگر نیت ما خواندن داستان های شاعرانه باشد سراغ این مجموعه داستان می رویم. اگر جز این باشد خواننده ملول می شود چراکه نویسنده با عناصر شاعرانه به این چهار عنصر نگاهی داستانی ندارد.

او عنصر جان بخشی را از مواردی دانست که زیاد در این داستان ها به کار رفته و همین نثر را به سمت شعر می برد و دنبال کردن شخصیت اصلی را سخت می کند. داستان نویس هم ممکن است دیدگاه خودش را دنبال نکند، چون منظرگاه در داستان زیاد تغییر می کند. وقتی منظرگاه تغییر می کند، چون عناصر شعر فعال است، مجالی به صحنه پردازی و شخصیت پردازی نمی دهد. به عبارتی با زیاد شدن عناصر شاعرانه در داستان، صحنه پردازی مدفون می شود.

مزینانی در ادامه نشست در پاسخ به نقد شرفی خبوشان گفت: اگر رمان بود، دریچه نگاه تغییر می کرد. این مجموعه داستان کوتاه است که شباهت زیادی به شعر دارد و همه جریان های داستانی صحنه پرداز نیستند. این قاعده و قانون نیست که اگر داستانی شخصیت تختی داشت، داستان نیست. صدسال تنهایی مملو از فضا های شاعرانه است و مقدار به کارگیری مجاز و استعاره و صنایع شعری در داستان ها فرق دارد و قرار نیست همه داستان ها شبیه به هم باشند.

او در ادامه افزود: داستان آقای جمشیدی به شدت داستان پرداز است و مضمون بیشتر داستان هایش تولد و مرگ و اضمحلال است و لبریز از صحنه های مرگ اندیشانه و این مضمون پرداز بودن بسیار مهم است. وقتی داستان نویس مضمون را می گوید برخورد عوض می شود. ما با داستان ژانر روبرو نیستیم و با داستان شاعرانه مواجیهم.

مزینانی همچنین افزود: بهانه روایت داستان گویی و داستان پردازی نیست و برخی سوژه ها آنقدر شاعرانه است که به طرح نزدیک هستند و من البته این را ضعف نمی دانم. دوم اینکه مکان هایی مانند خیابان و زمان بسته نیستند در داستان ها و مفهومی ازلی دارند.

او افزود: بنیاد داستان ها بر پیرنگ نیست و نویسنده نخواسته شخصیت هایی بنویسد که بر اساس پیرنگ است و فضا یخ زده و سرد. برای تلقین این فضای سرد و ایستا با توجه به مضامین مرگ محور بهترین چیدمان انجام شده است. نویسنده به حالت می پردازد و نه رفتار و کلید ارتباط با این داستان ها همذات پنداری نیست، حس آمیزی است مانند غزل حافظ.

شرفی خبوشان در ادامه نشست تاکید کرد: نویسنده می تواند گربه ای خلق کند که پرواز می کند و این خیال پردازی که در شعر هم هست محل بحث نیست، چگونه روایت کردن بحث ماست. در صدسال تنهایی هم صحنه هایی داریم که به شعر پهلو می زند، اما این یک صحنه است و در در خدمت روایت. حرف من این است که استفاده زیاد از آرایه معنوی تکلف ایجاد می کند و نویسنده باید نثرش همانند شیشه ای بی رنگ باشد که مخاطب بتواند به راحتی آن سوی شیشه و اتفاقات را دیدن کند و نه شیشه هایی رنگی که دیدن روایت را سخت کند و خودش را به نمایش بگذارد.

خبوشان در ادامه تاکید کرد:، اما من خوشحالم که شاعری قدم در دنیای داستان گذاشته است چراکه جامعه ما امروز که تفکر و روابط علت و معلولی گم شده است، بیشتر از شاعر نیاز به داستان نویس دارد. منظورم از جامعه، جامعه نیازمند قانون است که رمان محصول و لازمه همین شهرنشینی است.

محمدکاظم مزینانی در انتهای نشست ضمن رد این نکته که داستان نثری پیچیده دارد، گفت: نثر نویسنده ساده و شگفت انگیز است. البته من هم معتقدم نیاز به رمان و رمان خوان داریم، اما اینجا نویسنده داستان کوتاه نوشته است و کار اول اوست. در کار های بعدی حتما اثر متفاوت خواهد بود و عناصر داستانی، چون کشمکش و شخصیت پردازی و... پررنگ تر خواهد بود.

علیرضا قزوه هم که به عنوان مهمان در برنامه حضور داشت از نوشتن رمان و داستان از طریق شاعران حمایت کرد و کوچ اصوات را به عنوان اولین اثر داستانی نویسنده مطلوب ارزیابی کرد.

در سرانجام نشست چند نفر از مهمانان سوالاتی را مطرح و توضیخاتی درباره کتاب دادند. برخی از حضار هم کتاب را با امضای نویسنده دریافت کردند.